Jerzy Nowosielski to jedna z najwybitniejszych postaci polskiej sztuki XX wieku, znany przede wszystkim jako malarz i ikonopisarz. Poznaj jego biografię oraz najważniejsze dzieła.
Krótka biografia
Jerzy Nowosielski, fot. Włodzimierz Wasyluk; źródło: culture.pl
Jerzy Nowosielski był jednym z najwybitniejszych artystów polskich XX wieku. Urodził się 7 kwietnia 1923 roku w Krakowie, w rodzinie o tradycjach artystycznych. Jego ojciec, Tadeusz Nowosielski, był rzeźbiarzem, a matka, Irena, malarką.
W 1945 roku rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, ale po roku przeniósł się na Akademię Sztuk Pięknych, gdzie kształcił się w pracowniach Tadeusza Pruszkowskiego, Jana Szancenbacha i Karola Frycza.
Na swych pierwszych krokach w świecie sztuki, ten twórca rozpoczął swoją drogę jako asystent Tadeusza Kantora i znacząco pozostawał pod wpływem Tadeusza Brzozowskiego. W okresie panującego socrealizmu zajmował się tworzeniem dzieł sztuki sakralnej oraz scenografią. W roku 1950, razem ze swoją żoną Zofią, osiedlili się w Łodzi. Zofia pracowała jako scenograf w Teatrze Lalek Arlekin, a on pełnił rolę kierownika artystycznego w Państwowej Dyrekcji Teatrów Lalek. Jednym z jego znaczących osiągnięć było stworzenie lalek i scenografii do spektaklu “Miś Łazęga” dla Teatru Pinokio w 1952 roku.
W 1957 roku rozpoczął pracę jako wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Początkowo nauczał studentów w pracowni projektowania tkanin dekoracyjnych, a później prowadził pracownię malarstwa. Jednocześnie zaangażował się w łódzką grupę artystyczną znaną jako “Piąte Koło”. Okres związany z Łodzią znajduje swoje odzwierciedlenie w twórczości artysty, szczególnie w serii obrazów o tytule “Pejzaż łódzki”. Sam twórca często określał starą łódzką architekturę jako “łódzki gotyk”.
Twórczość Jerzego Nowosielskiego
Jerzy Nowosielski, Kobieta na tle statku (1947)
Jerzy Nowosielski tworzył zarówno dzieła sakralne, jak i abstrakcyjne. Jego twórczość posiada istotny przekaz, odnoszący się do trudnego okresu powojennego w Polsce
Kobieta na tle statku
W 1947 roku Polska przechodziła przez trudny czas powojenny, a malarze mieli niewielkie możliwości ekspresji artystycznej ze względu na narzucany przez władze socrealizm. Pomimo tego ograniczenia, Nowosielski tworzy dzieło, które wydaje się mieć cechy bardziej uniwersalne niż typowe dla socrealizmu.
“Kobieta na tle statku” może być interpretowana na kilka sposobów. Na pierwszy rzut oka, obraz ukazuje kobietę, która stoi na tle statku, co może symbolizować powrót do normalności i nadzieję związaną z odbudową kraju po wojnie. Kobieta na obrazie jest spokojna i elegancka, co może być odzwierciedleniem ducha ludzi tamtych czasów, dążących do stabilizacji.
Obraz ten również wydaje się posiadać elementy surrealistyczne lub symboliczne. Kobieta może symbolizować tęsknotę za wolnością, którą ludzie doświadczyli w okresie wojny. Statki, jako symbole podróży i odkrywania, mogą odnosić się do marzeń o lepszej przyszłości.
Warto zauważyć, że Nowosielski był artystą wszechstronnym, który eksperymentował z różnymi stylami i technikami w swojej twórczości. “Kobieta na tle statku” może być interpretowana jako próba artysty wyrażenia swojego osobistego stanu ducha i refleksji nad ówczesnymi wydarzeniami i nadzieją na przyszłość.
Portret za oknem
“Portret z oknem” Jerzego Nowosielskiego jest obrazem, który skrywa tajemnicę i prowokuje do refleksji. Na pierwszy rzut oka widzimy postać mężczyzny w okularach usytuowaną tyłem do okna. To, co przyciąga naszą uwagę, to jej wyraz twarzy, okulary i anonimowość. Artysta doskonale oddał atmosferę kontemplacji i zamyślenia.
Okno odgrywa kluczową rolę w kompozycji obrazu. Tutaj dzieje się coś, poza oczami pierwszoplanowej postaci obrazu. Mężczyzna nie widzi tego, co się dzieje za jego plecami. To może symbolizować samotność lub poszukiwanie nowych perspektyw. Okno może reprezentować tęsknotę za wolnością lub marzenie o czymś lepszym.
Kolorystyka obrazu, subtelne światło i cienie, a także delikatna faktura malarska tworzą atmosferę tajemniczości i melancholii. Wydaje się, że postać stoi w świetle, które może symbolizować nadzieję lub oświecenie. Z drugiej strony okulary symbolizują inną rzeczywistość, tzw. drugą stronę medalu. Może to być także okres refleksji nad trudnościami życiowymi.
Malarstwo sakralne
Kościół św. Dominika w Warszawie z krucyfiksem Jerzego Nowosielskiego
Twórczość Jerzego Nowosielskiego charakteryzowała się wyjątkową wrażliwością na wartości estetyczne i religijne oraz niezwykłym talentem artystycznym, który pozwalał mu tworzyć dzieła w różnych technikach i stylach.
Jego prace cechowały się często silnym związkiem z chrześcijaństwem, a w szczególności z malarstwem ikonowym. W latach 60. i 70. artysta zainteresował się tą techniką i zaczął tworzyć obrazy w konwencji ikonowej.
Charakterystyczną cechą twórczości Nowosielskiego była także umiejętność połączenia sztuki i architektury. Był autorem licznych projektów architektonicznych, w tym kościołów i kaplic m.in. kościoła św. Wojciecha w Krakowie oraz kościoła pw. św. Maksymiliana Kolbego w Gdańsku.
Jerzy Nowosielski Autobus (1969)
W latach 80. i 90. Nowosielski zwrócił się ku malarstwu abstrakcyjnemu, tworząc dzieła w konwencji geometrycznej. Jego prace z tego okresu charakteryzują się prostotą formy, geometrycznymi kształtami i czystością kolorów.
Jego abstrakcyjne prace są pełne emocji i ekspresji. Artysta potrafił wyrażać swoje uczucia, myśli i przekonania za pomocą abstrakcyjnych środków wyrazu, co nadaje jego obrazom głębię i intensywność.
Artysta posługiwał się różnymi formami i kompozycjami, od minimalistycznych i geometrycznych, po bardziej dynamiczne i swobodne. To sprawia, że jego twórczość abstrakcyjna jest różnorodna i zaskakująca.
W wielu jego pracach obecny jest rytm i dynamika, które nadają obrazom energię i życie. Abstrakcyjne linie, kształty i tekstury tworzą wrażenie ruchu i zmiany.
W sumie, twórczość Jerzego Nowosielskiego była niezwykle bogata i zróżnicowana, obejmując dzieła w różnych technikach i stylach. Artysta pozostawił po sobie niezapomniane dzieła, które wciąż wzbudzają zachwyt wśród miłośników sztuki.
Artysta zmarł 21 lutego 2011 roku w Krakowie, w wieku 87 lat. Jego dzieła artystyczne są niezwykle bogate i zróżnicowane. Są to dzieła w różnych technikach i stylach, od malarstwa sakralnego po abstrakcyjną sztukę geometryczną.
Jakie są najsłynniejsze dzieła Nowosielskiego?
Jerzy Nowosielski pozostawił po sobie wiele niezapomnianych dzieł sztuki, które zdobył uznanie w kraju i za granicą. Oto kilka z nich:
- “Lotnisko wielkie” (1966) – obraz malowany olejem na płótnie,
- “Martwa natura z butelką” (1951) – obraz malowany techniką olejną na płótnie,
Jerzy Nowosielski, “Półakt czarny” (1971) – dzieło wykonane farbami olejnymi na płótnie,
- “Zmartwychwstanie” – monumentalny obraz o wymiarach 6 x 14 metrów namalowany w kościele w Łagiewnikach koło Krakowa. Przedstawia Jezusa w chwili zmartwychwstania, unoszącego się ponad ziemią.
- “Wniebowstąpienie” – kolejny monumentalny obraz o wymiarach 6 x 14 metrów, namalowany w kościele w Łagiewnikach. Przedstawia Chrystusa unoszącego się do nieba, otoczonego apostołami i aniołami.
- “Aniołowie” – seria malowideł na suficie kaplicy w Pałacu Prymasowskim w Warszawie, przedstawiających anioły w różnych postawach i gestach.
- “Alegoria jutra” – cykl obrazów abstrakcyjnych, nawiązujących do geometrii i matematyki, przedstawiających światło, ruch i przestrzeń.
- “Święta Rodzina” – obraz namalowany w konwencji ikony, przedstawiający Maryję, Józefa i małego Jezusa.
Te i wiele innych dzieł Jerzego Nowosielskiego stanowią dziedzictwo artystyczne, które pozostanie nieśmiertelne i inspirujące dla przyszłych pokoleń.
Kradzież dzieł malarskich
Policja ustaliła dwa dni po śmierci Jerzego Nowosielskiego, że prawdopodobnie między popołudniem 22 lutego 2011 roku a ranami 23 lutego 2011 roku miało miejsce włamanie do jego mieszkania, podczas którego skradziono wiele dzieł malarskich, w tym 10 obrazów i ikon autorstwa artysty, dwie ikony nieznanego autora, dwie reprodukcje nieznanego autora, dwa zegary, szereg pamiątek oraz 230 zł. Jednak już 5 marca 2011 roku rzecznik małopolskiej policji ogłosił, że udało się odzyskać skradzione dzieła. 8 marca 2011 roku odzyskane przedmioty zostały przekazane Fundacji Nowosielskich, której prezesem był Andrzej Starmach, wieloletni przyjaciel i opiekun malarza.
Wpływ twórczości Nowosielskiego na współczesność
Twórczość Nowosielskiego przyciąga uwagę zarówno artystów, jak i krytyków sztuki i miłośników sztuki. Nowosielski był jednym z najwybitniejszych artystów polskiej sztuki sakralnej, a jego prace odznaczają się wyjątkową precyzją i wrażliwością na tematy religijne.
Obrazy i ikony Nowosielskiego wpłynęły na rozwój polskiej sztuki sakralnej, przyczyniając się do jej odrodzenia i zwracając uwagę na potrzebę kontynuowania tradycji artystycznych związanych z religią. Jego dzieła stały się symbolem nowoczesnego podejścia do sztuki sakralnej, łącząc w sobie tradycyjną technikę ikony z nowoczesnymi motywami i formami.
Dzięki swojej unikalnej technice malarskiej i wrażliwości na światło, ruch i przestrzeń, Nowosielski odegrał także ważną rolę w rozwoju polskiej sztuki abstrakcyjnej. Jego abstrakcyjne prace zainspirowały wielu artystów, którzy podjęli się eksperymentowania z formami, kolorami i przestrzenią.
Dzisiaj obrazy Nowosielskiego są często wystawiane w polskich i zagranicznych galeriach sztuki, a ich reprodukcje zdobią kościoły, klasztory i prywatne kolekcje. Jego dzieła stanowią ważną część dziedzictwa kulturowego Polski i inspirują artystów do działań twórczych.
Wpływ sztuki Nowosielskiego na dzisiejszą kulturę jest nie do przecenienia, ponieważ jego dzieła stanowią ważną część historii sztuki polskiej i europejskiej, a jednocześnie są nadal źródłem inspiracji dla współczesnych artystów.
Art. na podstawie źródeł: pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Nowosielski oraz culture.pl