Z czym kojarzy Ci się słowo surrealizm? Pewnie już słyszałeś to pojęcie na lekcjach plastyki lub sztuki, ale być może podręcznikowa treść nie zafascynowała Cię na tyle, abyś to zapamiętał. Surrealizm to kierunek dość dziwny, ale … przykuwa uwagę. 🙂
Surrealizm w malarstwie
Surrealizm w malarstwie tworzyli artyści, którzy mieli dystans do siebie i których nie interesowała w tamtych czasach opinia innych ludzi. Surrealiści wyróżniali się nie tylko swoimi pracami, ale także stylem bycia. Tworzyli bez zahamowań i bez ograniczeń. Prowokowali tematyką dzieł i chcieli jak najbardziej pobudzić ludzi do myślenia. 🙂
Dzisiaj napiszę Ci kilka najważniejszych zagadnień odnośnie tego kierunku w malarstwie. Jeśli interesujesz się malarstwem, to koniecznie musisz pogłębić wiedzę na ten temat.
Co to jest surrealizm?
Surrealizm (inaczej nadrealizm) to kierunek w sztuce, który powstał we Francji, a dokładnie w Paryżu, w 1925 roku. Kierunek ten prezentowali nie tylko Francuzi, ale także malarze pochodzący z Belgii, Hiszpanii, Niemiec i Włoch. Cechą charakterystyczną artystów był metaliczny i gładki sposób malowania. Ich twórczość polegała na umieszczaniu przedmiotów (postaci) w rozległych, nierzeczywistych przestrzeniach.
Zdzisław Beksiński, Pełzająca śmierć
W tamtym okresie rozwijała się tematyka psychoanalizy, co stanowiło pewne podłoże dla twórczości surrealistów.
Tematyka obrazów była sprzeczna z rzeczywistością, negowała założenia realizmu i racjonalizmu.
Kierunek surrealizmu odsłaniał wszelkie marzenia ludzkie, sny, impulsywne zachowania.
Sztuka surrealistyczna jest swobodnym kierunkiem.
Artyści tworzyli obrazy na bazie swoich odczuć. Nie czuli skrępowania, ani żadnych ograniczeń.
Chciałoby się napisać, że obrazy były malowane “na wariata”, ale wcale nie były tworzone w pośpiechu i bez przygotowań 🙂
Tematyka dzieł surrealistów była dość przemyślana i miała na celu choć trochę dotknąć serce i duszę odbiorcy.
Wybitni przedstawiciele surrealizmu to m.in.: Salvador Dali, Francis Picabia, Giorgio de Chirico, Osvaldo Licini. Współcześni polscy surrealiści to np: Zdzisław Beksiński (obraz po lewej: Pełzająca śmierć), Jarosław Kukowski.
Salvador Dali – przedstawiciel surrealizmu
Salvador Dali, Trwałość pamięci
Ze szkoły podstawowej na pewno kojarzysz artystę surrealizmu Salvadora Dali. Salvador Dali pochodzi z Hiszpanii i zdobył największą sławę wśród surrealistów.
Trwałość pamięci to jeden z najsłynniejszych obrazów artysty (obraz po prawej stronie). Miękkie zegary stały się ikoną surrealizmu.
Czy wiecie, co zainspirowało malarza do stworzenia obrazu? Podczas jednej z kolacji Dali przyglądał się serowi camembert, który leżał na talerzyku. Rozmyślał o … jego miękkości 🙂 Po powrocie do swojej pracowni artysta popatrzył na swój niedokończony obraz przedstawiający morze, skały i drzewo. Czegoś mu w nim brakowało.
W swojej autobiografii Salvador Dali napisał, że już miał zgasić światło, kiedy zobaczył dwa miękkie obrazy, a jeden z nich wisiał na suchej gałązce drzewa. Po takiej wizji twórczej powstał jeden z najsłynniejszych obrazów na świecie. 🙂
Surrealizm – cechy charakterystyczne
Surrealiści nie powielali schematów. Ich dzieła opierały się na przypadkowym i swobodnym kojarzeniu ze sobą różnych przedmiotów ukrytych gdzieś w ich podświadomości. Celem ich twórczości było pobudzenie widzów do myślenia, wdrożenie ich w świat wyobraźni i głębokich odczuć. Surrealiści chcieli pokazać ludziom wszystko to, co blokuje rozum i normy kulturowe. Ich inspiracją były również sny, baśnie, a także … twórczość dzieci chorych umysłowo.
Salvador Dali, The face of war
Patrząc po raz pierwszy na obrazy surrealistów można pomyśleć, że artyści kierowali się swobodną abstrakcją, stosowali dysproporcje i kontrastowe kolory.
Obraz Dalego Trwałość pamięci jest piękny, tylko pytanie brzmi – co autor miał na myśli? 🙂 Jeśli jesteś artystą, to czy widok miękkiego sera na talerzyku może Cię dzisiaj jakoś zainspirować? Pewnie uznałbyś, że to wariactwo.
Jeśli jesteś odbiorcą, to czy dzisiaj te obrazy rzeczywiście wzbudzają w Tobie jakiekolwiek odczucia? Przecież celem surrealistów był wpływ na podświadomość odbiorcy.
Z drugiej strony, obraz Beksińskiego Pełzająca śmierć daje wiele do myślenia. Budzi emocje i poczucie lęku. Śmierć czasami przychodzi powoli, po cichu i niespodziewanie.
Twórczość Beksińskiego opierała się na motywie przemijania życia ludzkiego. W swoich obrazach przedstawiał samotność i nieuniknioną śmierć. Najprawdopodobniej smutny akcent twórczości Beksińskiego był spowodowany śmiercią żony i samobójczą śmiercią jedynego syna. Czy taki artysta musiał spojrzeć na kawałek sera, aby móc stworzyć dzieła surrealistyczne? 🙂
Jeśli interesuje Cię także tematyka ekspresjonizmu i impresjonizmu, to zapraszam Cię to przeczytania artykułów. 🙂